Subscribe

RSS Feed (xml)

Powered By

Skin Design:
Free Blogger Skins

Powered by Blogger

Sunday, October 31, 2010

Лус савдагийн бэлэг

Могойн чуулган гэж сонсож байснаас, үзээгүй байв.
Үл ялиг тоос бужигнасан бутан дунд тоо томшгүй олон могой орооцолдох мэт арзаганаж байх нь тэр.
Дунд нь бусдаас арай том могой толгойгоо цогнойлгон байх нь харагдана.
Тэр бүхнээс зэвүүрхсэнгүй, харин ч ихэд билэгшээн, хормойгоо дэвсэн  мөргөжээ.
Олны дундаас нэгэн могой өөрийг нь чиглэн, гулсах мэт  мөлхсөөр ирээд хормой дээр нь цагариглав.
********
Хичнээн удсаныг бүү мэд.
Нар баруун уулын толгой дээр очсон байлаа.
Хамаг биенийхээ чилээг гаргахаар өндийтэл өвөр дээр нь нэг жижиг чулуу байв.
Могойн чуулган над эрднэсээ хайрлажээ хэмээн дотроо ихэд баясаад, бүснийхээ үзүүрт өнөөх чулууг зангидаад гэрийн зүг яаравчиллаа.
*********
Гэртээ ирэхэд нэгэнт харанхуй болсон тул лусын бэлгийг маргааш  задлахаар шийдэж унтжээ.
Өглөө босоод  эхнэртээ үзүүлэхээр бүснийхээ зангилааг  тайлтал өнөөх чулуу нь алга болсон байлаа.
Тэгээд  болсон явдлыг эхнэртээ хэлжээ.
*********
Харин тэр шөнө эхнэр нь хүүхэд олжээ.
Айл болоод арав гаруй жил болсны эцэст хүүхэд олж.
Шөнө дунд зүүдэнд нь нутгийн савдаг орж ирсэн байв.
Буурал үсээ намируулсан тэр савдаг, удтал хүлээлгэсний эцэст нэгэн ховор эрдэнийн чулуунаас хэлтлэн өгч байх аж.
*********
Нөхөр нь ч бас тэр шөнөдөө зүүдэлжээ.
Нэгэн их уст гол эрэгтээ багтаж ядан үерлэнэ.
Гэтэл нэгэн хэрээ нисэн ирээд "Үерийн усанд  хайрцаг урсаж явна. Түүнийг заавал барьж ав." гэх аж.
Хартал үнэхээр нэгэн гэрэл цацруулсан эрдэнэ мэт өнгөт хайрцаг алгуурхан урссаар  өмнө ирээд
усны эргүүлэг даган нар зөв эргэв.
Тэр хайрцагийг барьж аваад нээтэл дотроос нь цог заль төгөлдөр нэгэн хүүхэд гарч ирээд ааваа хэмээн өмнөөс нь сарвайв.
*********
Арван сарын дараа тэд үнэхээр хүсэн хүлээсэн хүүхдээ өлгийдөн авлаа.

Sunday, October 17, 2010

Охин минь

Ангаахай үр минь
Алганд буусан очхон минь
Аавын бяцхан охин минь
Ашид мөнхийн цэцэгхэн минь

Эрххэн  үр минь
Эрхэс оддын элчхэн минь
Ээждээн заяасан эрдэнэсхэн минь
Эрэвгэр жаахан бялзуухай минь

Зүггүйхэн үр минь
Зүүний үзүүр олж тогтсон сувдхан минь
Зүүдний үзүүрээс бидэндээ ирсэн гүнжхэн минь
Зүрхэн толтноос тасарч ургасан цэцэгхэн минь

Tuesday, October 12, 2010

Эмгэнэлт хувь тавилан

Ондаар угаасаа  оонын эвэр шиг ах дүү хоёулхнаа.
Ондаарын   дүү Ооржак гэж бүрэг ноомой, бас жаахан дотуур тамиртай хархүү байх.
Ооржак, багаасаа л бусадтай нөхөрлөхгүй, зожиг ганцаардмал өссөн.
Насанд хүрээд ч эхнэр авсангүй.
*********
Ондаарын ганц  охин нь арван найман нас хүрээд үзэсгэлэн төгөлдөр бүсгүй болжээ.
Ёстой л морьтой хүн бууж гайхмаар, явган хүн сууж гайхмаар бүсгүй.
Нутгийнхаа Салчак гэгч залуутай сүй тавилцаад, хуримаа  хийхэд ганцхан  сар дутуу байлаа.
Тэр нэгэн гайт өдөр, болзоот хархүүтэйгээ уулзахаар өвөлжөөнийхөө арын модот хөтлийг давж явав.
*********
Унанги модны араар орж бие засаад босох гэтэл ард нь хөлийн чимээ гарах шиг болов.
Сандран эргэж харвал, аавынх нь төрсөн дүү Ооржак зогсож байх нь тэр.
Ооржак, бүсгүйг дуугарах завдал өгөлгүй элэг үрүү нь хүчтэй цохиод, шивэлгэрээс нь чирч замаас холдуулав.
Тэгээд, бүсгүйг ухаан сэхээ орохоос урьтан  хамаг хувцсы нь тайлж хаялаад дураар дургижээ.
*********
Хайрт бүсгүйтэйгээ уулзахаар болзсон газраа удаан зогсож, нилээн даарсан Салчак, бүсгүйнхээ ирэх зүгрүү тосож алхлаа.
Гэтэл цас чахрах чимээ гарч, бүдэгхэн ёйлох сонсдов.
Муу совин татсан Салчак,  чимээ гарсан зүг хар хурдаараа  гүйсээр ирвэл...
Танил дасал болсон дээл бүсээр хэн болохы нь гадарлав.
*********
Салчак, уур бухимдал, гомдол гутралдаа автан юу хийж байгаагаа ч мэдсэнгүй.
Бүсгүй ухаан орон сэрвэл хамаг бие нь шархиран  өвдөж, хөдлөх  тэнхэлгүй болсон байв.
Хавийн газар цусан далайд умбажээ.
Харин дэргэд нь хутгаар сийчүүлсэн Ооржак арай чамай хөдлөхчөө аядаж, бас нэг хүн зүрхэнд нь хутга зоолттой гулдайн хэвтэнэ.
Тэр гулдайн хэвтэгч сүйт залуу Салчак болохыг арайхийн таниад бүсгүй дахин ухаан алдан муужирлаа.
*********
Эргэж ирэхгүй оройтсон охиноо тосохоор Ондаарын эхнэр гарч чимээ чагнаад, юу ч сонссонгүй.
Тэгээд нөхрөө яаруулж, охиноо тосуулахаар явууллаа.
Ондаар, хойд өвөлжөөг чиглэсэн жимээр харанхуй модон дундуур гуугачсаар явна.
Хөтөл уруудаж явтал өөдөөс нь нэг юм сүйтгэнэн айсуй.
*********
Охин нь ааваа хараад үг сүггүй цурхиран уйлж ирсэн зүгрүүгээ заалаа.
Даарч чичирсэн охиноо мориндоо сундлаад буцаж ирэв.
Хамт өвөлжиж байгаа ганц бие дүү Ооржакаасаа тусламж эрэх, төв рүү эмчид явуулахаар ортол, дүү нь хамаг бие нь цусанд будагдаад орныхоо өмнө аахилан хэвтэнэ.
Ямар ч найдлагагүй болсон тул өөрөө эмчид явжээ.
*********
Ондаарын охин тэр явдлаас  жирэмсэн болжээ.
Харин харамсалтай нь ухаан самуурах өвчтэй.
Ондаарынх дараа жил нь сумын төв бараадаж, эмчид ойртов.
Охин нь үе үе ухаан санаа нь эзгүйрч, хамаг хувцасаа тайчиж хаяаад, элий балай юм ярин, инээж хөхрөн гудамжаар харайлгаж явдаг болжээ.
*********
Ооржак эмчийн тусламж аваад эдгэрчээ.
Хэрэг шалгахаар ирсэн байцаагчийн өөдөөс гөлөлзөн харна.
Тэгээд ингэж өчжээ.
*********
Ойн жимээр хөтөл уруудаж явтал хоёр хүн маргалдаж байх шиг болсон.
Ахынхаа охины дууг холоос танисан гэнэ.
Яваад очтол Салчак охиныг хүчирхийлж байсан бөгөөд, салгахаар очсон Ооржакийг учир зүггүй хутгаар сийчээд, дараа нь өөрийнхөө зүрх үрүү хутгаа шааж орхисон гэв.
Сумын хэсгийн төлөөлөгч тэгсгээд явсан ба, хэд хоногийн дараа ирсэн төвийн төлөөлөгч ч учрыг мэдэж чадсангүй.
Гол хохирогч бүсгүй ухаан самуурсан байсан бөгөөд, өөр харсан гэрч байхгүй тул хэргийг хаажээ.
**********
Сэтгэцийн өвчтэй бүсгүйгээс хүү төржээ.
Төрсөн хүүхэд нь өө сэвгүй өсөж ой хүрсэн боловч, хатгаа аваад өвджээ.
Маш өндөр халуурч байсан хүү гэнэт бүх бие нь хөхрөн татлаа.
Аймгийн сэхээнд сар гаруй эмчлүүлж, хатгааны хордлогоос гарч, илааршсан боловч, өндөр халуурсанаас боллод тархины саажилттай болчихов.
*********
Хэдэн жилийн дараа Ондаар эхнэртэйгээ хоёул увуу цувуу хорвоог орхилоо.
Ухаан самуурдаг бүсгүй, тархины саажилттай хүүхэд хоёр Ооржакийн гар дээр үлджээ.
Хүү арван хэдэн нас хүрсэн боловч хэлгүй, хөл мэдээгүй хэвээр.
Тэр ч байтугай орноосоо өөрөө ч өндийж эс чадна.
Хүн  хоол унд өгвөл иднэ.
Ер хэдхэн долоо хоногтой нярай хүүхэд шиг асаргаа шаардах аж.
********
Энэ бүхнээс Ооржак үнэхээр залхаж байлаа.
Цөөн хэдэн малы нь авах зорилгоосоо болоод эх хүү хоёрыг гар дээрээ авсан нь одоо гай боллоо гээд тээршааж байна.
Өвлийн нэгэн өдөр, өвөлжөөний арын уулнаас үхэр хураалгахаар бүсгүйг явуулав.
Тэр хойгуур  өвчтэй хүүг хоолойг нь огтлохоор авч гараад тэр ёсоор үйлдэв.
Хурц хутгаар хөөрхий хүүгийн хүзүүг хэрчигнүүлэн огтолж байхдаа ард ирсэн бүсгүйг анзаарсангүй.
*********
Хэд хоногийн хойно сум аймгаас цагдаагийнхан ирэхэд өвөлжөөний урд хонхор цусан дов болон хөлдөөд,  Ооржак толгойгоо бяц цохиулаад, гартаа хутга барьсан чигээр наалдан хөлдөж, дэргэд нь ухаан самуурсан бүсгүй, хүзүү  нь хагас хэрчигдэн толгой нь санжигнасан хүүхдийнхээ цогцсыг тэвэрсэн чигээр осгож нас барсан байлаа.